آلبرت اینشتین‏"Albert Einstein" نخستین کسى نیست که عقیده نسبیّت را اظهار داشته است، پیش از وى «منکوسکى» و «لوزنتر» و «پوانکاره» و دیگران، عقیده نسبیت را اظهار داشته ‏اند. و لیکن اینشتین‏ به واسطه اطلاع زیاد بر ریاضیات عالیه از یک طرف، و دست داشتن در فلسفه از طرف دیگر، نظریه نسبیّت را به ثبوت رسانید، و به وسیله قواعد و حسابهاى ریاضى ثابت نمود که احکام و قضایاى علمى، نسبى است. اینشتین‏ دوازده صفحه در شرح نظریه خود نوشت و در ظرف پانزده سال 3775 کتاب و رساله در شرح این دوازده صفحه نوشته شده است. (1)

درست است که صدر المتألهین (ملاصدرا) در مباحث حرکت به بعد چهارم از ابعاد چهارگانه جسم به نام «زمان» تصریح مى ‏کند، ولى چنانکه شایسته این بحث بود و کشف این امر آن را ایجاب مى‏ کرد درباره آن سخن نگفته و به اجمال برگزار نموده است، در حالى که پیش از کشف نسبیت «انیشتین‏» و اینکه زمان بعد چهارم جسم است، این مسأله در فلسفه صدر المتألهین پى ‏ریزى شده و حضرت استاد (علامه طباطبایی) با تشریح ابعاد گوناگون حرکت در جوهر، وجود چنین بعدى را براى جسم ضرورى دانسته است. (2)

پی نوشتها:

1. هزار و یک کلمه،جلد1، صفحه 463، کلمه 206، حضرت علامه حسن زاده آملی

2. دومین یادنامه علامه طباطبایی، صفحه 291، حضرت علامه حسن زاده آملی