چو جانت پاك گرديد از مشائن معانى را بيابى از خزائن
((مشائن )) جمع شين مثل محاسن جمع حسن است . شين عيب و زشت را گويند و مشاين يعنى عيبها. جمع غير قياس است كه در عرب در چند لغت خاص تجويز شده است .
با الفاظ و ايماء و اشارات پى به معانى بردن همان راه علم حصولى است كه دانايى مفهومى است . ولى با تلطيف سر و طهارت جان معانى و حقايق را در خزائن وجوديشان مشاهده نمودن همان علم حضورى و ذوق است كه دارايى است و فرق بين دانايى تا دارايى فرق بين فقر و غنا است و فرق بين بينايى با عمى است .
مراد از خزائن كه جمع خزينه است مراتب وجودى موجودات عينى و عوالم وجودى است و ان من شى ء الا عند خزائنه و ما ننزله الا بقدر معلوم .
عالم ماده و طبيعت نازلترين خزائن وجودى است كه به آن ((عالم دنيا)) اطلاق مى شود. و از طرفى حكماء و عرفاى شامخين گويند كه رسيدن به حقايق موجودات اين سويى نيز نياز به علم حضورى و شهودى است با اين حال ، قرآن كريم و روايات صادره از بطنان عرش قلوب اولياء الهى ، موجودات اينجا را رقايق و آيات و ظل موجودات آنسويى مى دانند. حال در مورد الفاظ و نشان دادن آن معانى را تو خود حديث مفصل بخوان از اين مجمل .
منبع:جلد دوم شرح دفتر دل-شارح: استاد صمدی آملی
