سیر و سلوک قوی تر از هیپنوتیزم

عالم علم انباشته روى هم است و چون به واسطه انصراف از توجّه به جهان طبيعت آن گونه مشاهدات غيبى و مكاشفات روحى و باطنى به انسان دست مى‏ دهد بنابراين كسى را رسد كه بگويد براى روانه كردن روان به جهان جان چه نياز به خواب و يا هيپنوتيسم و يا وسائط و وسائل ديگر است.

چرا به اختيار خود انصراف نداشته باشيم و در بيدارى سير و سلوك روحى چنانكه در منام و در حال تنويم مغناطيسى بلكه قويتر از آنها به دست نياوريم؟

و شايد آنچه را از اين و آن مى ‏خواهيم و يا از واسطه و وسيله تحصيل مى‏كنيم بدون واسطه بهتر بتوانيم به خواسته خود پى ببريم كه واسطه و كثرت آن موجب اشتباه و ترديد و دودلى مى‏گردد، چنانكه هر چه واسطه كمتر بشود انسان بهتر و روشنتر و زلالتر به مرادش دست مى‏يابد و اگر بتوانيم خودمان بدون واسطه ابزار و آلات و اشخاص، مثلا آينه بكار بردن و يا طفلى نابالغ را وسيله قرار دادن و يا كسى را به تنويم مغناطيسى خواب كردن، بر مطلب خود دست بيابيم چه بهتر؛ و شايد آن كه حافظ گفته است:

سالها دل طلب جام از ما مى‏كرد
آنچه خود داشت ز بيگانه تمنّا مى‏كرد
گوهرى كز صدف كون و مكان بيرون بود
طلب از گمشدكانِ لب دريا مى‏كرد