آگاهی نفس ناطقه
نفس ناطقه چون همواره از خويش آگاه است به خود داناست زيرا كه آگاهى همان دانايى است، و آگاهى را به تازى خبر گويند و ملاى رومى در اين موضوع مطلبى بسيار بلند در دفتر دوم مثنوى فرمود:
جان نباشد جز خبر در آزمون
هر كرا افزون خبر جانش فزون
جان ما از جان حيوان بيشتر
از چه زان رو كه فزون دارد خبر
و نيز در دفتر ششم آن فرمايد:
چون سرّ و ماهيت جان مخبر است
هر كه او آگاهتر با جانتر است
اقتضاى جان چو اى دل آگهى است
هر كه آگهتر بُوَد جانش قوى است
من از بيان ارج و پايه اين چند بيت ناتوانم ولى اميد است كه آن را روشن سازيم و به وقتش به اسرار اين گفته هاى مفاخر عالم علم پى ببريم و دريابيم كه علم و عمل، انسان سازند و بس.
منبع: دروس معرفت نفس علامه حسن زاده