ولایت تکوینی
حرف عمده ما در پيرامون اين موضوع اصيل و قويم معارف انسانى اين است كه انسان را قابليت و لياقتى است كه اگر نهال وجودش را به دست مربيان كامل و مكمل بسپارد، و دستورالعمل باغبان دين و نهال پرور و انسان ساز را در متن وجود و شؤون زندگيش پياده كند آنچنان عروج وجودى و اشتداد روحى پيدا مى كند كه اگر در مقام تمثيل بخواهيم حقيقت آن را بازگو كنيم و نمايش دهيم، شجره طوبى الهى مى شود كه اصلها ثابت و فرعها فى السماء تؤتى أكلها كل حين باذن ربها.
و اين تمثيل بدين جهت است كه مناسباتى تكوينى بين هر علم و عمل و صورت آنها در عوالم محفوظ است، مثلا ايمان به صورت شجر، و علم به صورت ماء تمثل مى يابد، امام صادق عليه السلام ماء غدق قرآن را كه فرمود: و ان لو استقاموا على الطريقة لاسقينا هم ماء غدقا به علم كثير تفسير فرمود چنانكه طبرسى در تفسير مجمع در ضمن همين آيه كه از آيات سوره جن است آورده است كه عن الصادق عليه السلام قال معناه لافدناهم علما كثيرا يتعلمونه من الائمه .
ابن عباس ماء در اين آيه و انزلنا من السماء ماء را به علم تفسير نموده است زيرا كه علم سبب حيات ارواح است چنانكه آب سبب حيات اشباح.
اين نهال وجود انسانى كه به فعليت رسيده است تمام شؤون زندگيش، و همه ثمره شجره وجودش انسانى است، آرى اگر اين نهال غذايش انسانى شد، ميوه اش نيز انسانى خواهد شد.
منبع: ولایت تکوینی