يكى از موازين محكم و مسائل متين حكمت متعاليه اين است كه علم و عمل انسان سازند . هر چند كه به حسب ظاهر، عمل حركت است، نماز مى خوانيم حركت است، طواف مى كنيم حركت است، جهاد مى كنيم حركت است، همه كارهاى ما حركت است ولكن در دل اين حركت بركت است و آن بركت ملكه و قدرت و منه است.
اگر اعمال صالح باشند آن ملكات فضائل اخلاقى خواهند شد و اگر طالح باشند رذائل اخلاقى خواهند بود.

غرض اينست كه از اين اعمال و حركات، آن ملكات حاصل مى شوند و آن ملكات انسان سازند و انسان يعنى همين كه اينطور خود را ساخته است.
همچنانكه به مدرسه رفته ايد و قلم در دست گرفته ايد تا كم كم از حركتها امروز دانا و خوانا و نويسا شده ايد، همچنين از همه اعمال خودمان كه حركات اند داريم خودمان را مى سازيم باطن و سر و لب آنها همان ملكات انسان ساز است.

منبع: مجموعه مقالات