((حال بدان كه اقصر قوسى از دائره ماره به اقطاب اربعه در ميان دو منطقه معدل النهار و منطقه البروج يا ميان دو قطب ايشان افتد آن را ((ميل كلى )) گويند درازاى ميول جزئيه اى كه اين دو منطقه را است )). (درس 9).
((مقدار ميل كلى ((يعنى نهايت ، دورى منطقه از معدل ) اكنون 23 درجه و 25 دقيقه و حدود 50 ثانيه است (ً50 25ْ23) و آن رو به انتقاص است . و مقدار انتقاص ميل كلى در هر سال شمسى به تقريب نصف ثانيه فلكى است ، و به تحقيق 468/0 ثانيه )) (درس 9).
يكى از نكات قابل توجه در مقام آن است كه حضرت مولى فرمودند: من از كار قدما در يافتن مقدار انتقاص ميل كلى در حيرتم كه اينها چگونه و با چه آلاتى بدين دقت به آن پى بردند، با اينكه سيل ها آمده و زلزله ها آمده و همه آثار و كتابها و آلات را از بين برده ، با اين حال آنان چه آلات دقيقى داشتند كه بدين مقدار، آن هم در هر سال شمسى نصف ثانيه فلكى كه تازه شصت ثانيه اش يك دقيقه فلكى و شصت دقيقه اش يك درجه فلكى شود، پى برده اند. چه عجب امروزى ها هم با همه پيشرفتهاى در صنعت و آلات خاص . همان فرمايش قدما در مقدار انتقاص را تاءييد كردند و امضا نمودند.
پس ميل كلى قرار ندارد كه دائما در تناقص است بدين وجه كه دائره معدل النهار يعنى استواى سماوى ثابت است و دايره منطقه البروج كه دائره شمسيه اش نيز نامند، بدان نزديك مى شود كه در نتيجه تمام سيارات و تمام ثوابت اعم از كهكشان و غير آن و خلاصه همه اجرام علوى با ثبات نظم و نضد خاصى كه دارند هر سال 468/. ثانيه بسوى جنوب در حركتند
منبع:شرح دفتر دل