کلمه 52رساله صد کلمه در معرفت نفس
آنكه درمعرفت نفس دقيق شود، میبيند كه او را دو قوه نظرى و عملى است : قوه نظرى را قوه علامه و نيروى بينش گويند،و عملى را قوه عماله و نيروى كنش گويند.اين دوقوه به منزلت دو بال نفسند كه بدانها به اوج حقائق طيران میكند تا به جنه اللقاء و جنت ذات و داخلى جنتى مى رسد.
رئيس كمالات معتبر در قوه نظرى معرفه الله است، و در قوه عملى طاعه الله. و به حسب مراتب فعليت اين دو قوه ،انسان را درجاتست.
يرفع الله الذين آمنوا منكم و الذين اوتو العلم درجات ؛ ولكل درجات مما عملوا اليه يصعد الكلم الطيب و العمل الصالح يرفعه . كلم طيب ارواح طاهره مومنان است و عمل صالح كردار نيكو و معارف عقليه است كه رافع روح طيب است .