با يكى از اساتيد بزرگوارم اعنى جناب آية اللّه، علّامه آقا سيّد محمد حسن الهى تبريزى (روحى فداه) كه دستور العمل سير و سلوك كسب مى‏كردم پرسشهايى پيش مى‏آوردم و آن جناب جواب مى‏فرمود؛ و هر گاه سؤالاتم به تسلسل مى‏افتاد، مى‏فرمود: إن شاء اللّه چند بار شكار بفرماييد پاسخ اين پرسشها روشن مى‏شود.....

چه يك ذاتست و در حد كمال است   مر او را قد و خد و خط و خال است ......

كه يارد وصف قد دلربايش   نظر بگشا به خد جانفزايش 

....

1-اصل اول:هر چه هست وجود است
2-اصل دیم:هرپدیده آمده ازوجودپدیدآمده است.......

آیت الله حسن زاده آملی
معرفت نفس و خودسازى در پرتو توحيد

نوشتار حاضر نامه ای است به یک دوست که توسط حضرت آیت الله حسن زاده آملی به رشته تحریر درآمده و در آن مباحث بنیادین معرفت توحیدی، معرفت نفس و خودسازی و راهکار عملی خودسازی مطرح گردیده است. اینک باهم آن را ازنظر می گذرانیم  .......

بسم الله خير الاسماء
در حيرتم كه چه نويسم ؟! روي سخنم با كيست ؟ با خفته است يا با بيدار؟ اگر با خفته است ، خفته را خفته كي كند بيدار؟ و اگر با بيدار است ، بيدار در كار خود است......

نکات اخلاقی زیر از کتاب "تازیانه سلوک" انتخاب شده است که سلسله دستور العمل های اخلاقی ایشان بوده است:

حضرت علامه براى تاديب نفس سالك الى الله و سائر الى الكمال امورى را در كلمه 178 هزار و يك كلمه آورده اند كه خلاصه اش اين است :
1 - قرآن كه صورت كتيبه انسان کامل است...

هم اکنون در پي تحصيل کمال بوده باشيد تا آتيه اي سعادتمند داشته باشيد زيرا که باور کرده ايد هر چيز تا به کمال نرسيده است قدر و قيمت ندارد بايد از همسالان و همزادان خود که شب و روز را به بيکاري و ولگردي و هرزگي به سر مي برند.....

سوال : نخستين مراحل تهذيب و تزكيه نفس چيست ؟

سرمايه راه رو حضور و ادب است

آنگاه يكى همت و ديگر طلب است

.....

تو اى خواننده گرامى بايد توجه كنى كه قطعا سخن درست محكم و استوارى كه به دلائل قطعى از عقلى و نقلى مسلم و روشن شده اين عقيده است كه هر آن چه از قرآن كريم در دسترس مردم هست تمامش چيزهائى است كه خداوند بلند مرتبه بر پيامبرش آخرين برانگيختگان ، حضرت محمد بن عبدالله (ص ) فرو فرستاده ، و هيچگونه كم و زيادى در آن نشده و دليل اين عقيده اين است كه :

1- هر آن چه از پيامبر گرامى (ص ) رسيده از اخبار متواتره در فضائل سوره ها بنامهايشان بلكه در فضيلت پاره اى از آيات قرآن ، در نهادن هر آيه اى را در جايگاه ويژه اى به فرمان امين وحى جبرئيل بوده است .....

سوره هاى قرآن به روال ترتيب نزول نبوده بلكه آياتى هم كه در يك سوره جا داده شده نيز به ترتيب نزول نيست.....

گذشته از همه اينها اگر كار جمع آورى و ترتيب سوره هاى قرآن در زمان پيغمبر صورت نگرفته باشد و چنانچه عده بسيار اندكى بدون دقت و رسيدن به كنه مطلب پنداشته اند بعد از در گذشت آن جناب صحابه آن را بر اساس نظر خود مرتب كرده باشند،.....

چگونه به دليل اين كه تكرار لازم مى آيد بگوئيم بسم الله يكبار بيشتر نازل نشده و حال آن كه بسيارى از آيات بارها در قرآن آمده مانند ....

چون دانستى كه بسم الله يك جزء از هر سوره مى باشد، و حجابى است كه ميان دو سوره واقع شده و آنها را از يكديگر جدا ساخته بايد بدانى كه بسيارى از مسائل فقهى بر او مرتب مى شود مانند آن كه :

ابن النديم در الفهرست ص 41 چاپ مصر، در فن سوم از مقاله نخست گويد: در دورن زندگى پيغمبر خدا (ص ) اين افراد قرآن را جمع آورى كرده بودند:

اگر پذيرفتيم كه سوره هاى قرآن بعد از پيامبر خدا تنظيم شده ، قطعا نخستين كسى كه بعد از رسول خدا قرآن را جمع آورى كرده شخص اميرالمؤ منين (عليه السلام ) بود و آن حضرت كه دورد خدا بر او باد كه كاملا آگاهى داشته كه آيات درباره چه چيز و كجا و چه وقت و براى چه كسى نازل شده ، ....